Diz yan bağ kopması, Bağlar kemikleri birlikte tutan ve stabiliteyi imkânı sunan kalın iplerdir. Dizde 4 ana bağlantı bulunur. Dizin iç yüzünde İç yan bağ, dış yüzünde dış yan bağ ve diz merkezinde 2 regl çapraz bağlantı bulunur. Bunlar davranış esnasında diz eklemini istikrarlı tutarlar. Yan bağlar 1, 2 ve 3 derecede zedelenebilirler ve hafif ve ortada derecede yırtıkları kendi kendine iyileşebilir. 3. Derecede yan bağlantı yırtıkları önemli zedelenmelerdir.
Dış Yan Bağlantı Nedir?
Dış yan bağlantı, posterolateral köşe adı verilen kompleks bir bağlantı grubunun parçasıdır. Dış yan bağlantı dışarısında bu grup içinde popliteofibuler bağlantı, popliteus bağı, arkuat bağlantı, az lateral bağlantı ve posterolateral eklem kapsülü bulunur.
Yan Bağların Misyonu Nedir?
Her 2 bağda dizin stabilitesinde çapraz bağlarla beraber önemlidirler. İç yan bağlantı valgus, dış yan bağlantı ise varus streslerine karşın koyar ve dizin dışa ya da içe açılmasını engeller.
Yan Bağlar Ne Türlü Yaralanır?
Dış yan bağda ise mekanizme tam zıt olarak işler. Dizin iç tarafına iştirak eden darbe ile dış taraf açılırken iç taraf kapanır ve dış yan bağda yükselen gerginlik yaralanmaya neden olabilir. Eşliğinde posterolateral köşe yaralanması olabilmektedir.
Bulgular Nelerdir?
En sık sık gözlenen bulgu bağlantı üzerlerine basmakla edinilen hassas olmasıdır. Yırtılan bağlantı üstünde şişlik oluşur. Önemli yaralanmalarda hasta kişi dizde boşalma olmasından şikâyet edebilir.
Evre I lezyon: Diz varus ya da valgusa zorlandığında açılma 5 mm. Den yetersizdir. Yan bağda tam olmayan bir yırtık bulunur. Bağın devamlılığı bulunur ve belirtiler genelde hafiftir. Hasta kişi yan bağlantı üstüne basınca ağrıdan şikayetçidir. 1-2 hafta içinde konservatif rehabilitasyonla spora dönebilirler.
Evre II lezyon: Diz varus ya da valgusa zorlandığında açılma 5-10 mm içerisindedir. Bağdaki yırtık tam değildir. Sıçrama ya da pivot hareketi esnasında hasta kişi dizinde boşalmadan şikâyet edebilir. Ağrı ve şişlik ek olarak belirgindir ve gündelik işlere dönüş amaçlı 3-4 haftalık bir iyileştirme ömrü gereklidir.
Evre III lezyon: Diz varus ya da valgusa zorlandığında açılma 10 mm. Den çoktur. Bağlantı tam yırtıktır. Bağlantı üstünde bariz hassasiyet ve şişlik bulunur. Hasta Kişi dizini bükmekte zorlanır. Dizde boşalma normal yürüyüşte bile olabilir.
Tanı Ne Türlü Konur?
Yan bağlantı yaralanmalarında teşhis sık sık muayenehanede konur. Ön-arka ve yan grafilerde avülsiyon tipi kırıklar görülebilir. MRG öbür eklem içi dokularda buna eşlik eden yaralanma olup olmadığını göstermek amaçlı değerlidir.
Tedavi Ne Türlü Planlanır?
Erken dönemde eğer diz içinde bir şişlik varsa artrosentez inşa edilerek dizdeki kan boşaltılmalıdır. Erken dönemde bandaj uygulaması, hareketin kısıtlanması ve buzla hastanın rahatlatılması bakımından mühimdir. Bundan sonraki aşamada iç ve dış yan bağlar amaçlı çeşitli yaklaşımlar laf konusudur.
Dış Yan Bağ: Dış yan bağlantı içe göre çok fazla ek olarak yavaş iyileşir. Başlıca nedeni kolajen yoğunluğunun çeşitli olmasıdır. Aşama I ve II yaralanmalar iç yan bağlantı benzeri iyileştirme edilir. Ancak menteşeli dizliğin en az 4-6 hafta kullanılması gerekir. Aşama III yaralanmalarda ise cerrahi gereklidir, nedeni ise posterolateral köşe sık sık yaralanmaya eşlik eder ve dizde rotasyonel stabilite kaybı olabilir. Ameliyat sonrası yaklaşık 3 ay dizlik kullanımı ve yoğun fizik iyileştirme programı gereklidir.
