Diz kapağı, önden arkaya yassı bir şekle sahip olan küçük bir kemik parçasıdır. Ön yüzü hemen derinin altındadır. Arka yüzü ise kıkırdak kaplıdır ve uyluk kemiğinin makarasıyla eklemlenir. Üst kenarı hafif kalındır ve uylukta bulunan dört başlı kas buraya yapışıktır. Alt ucu, yani tepesi diz kapağı kirişi ile yapışıktır. Bu yapı neticesinde makara meydana gelir. Diz, uyluk kemiği ile kaval kemiği arasında menteşe biçimli bir eklemdir. Bu eklemde bağlantı ve koruma görevi gören diz kapağı, bölgenin işlevsel parçalarından bir tanesidir. Diz, kompleks bir bölge olduğundan bütün olarak ele alınması daha doğru olacaktır. Diz eklem iç yüzeyi ve dış eklem yüzeyi olmak üzere iki bölümlüdür. Dış eklem yüzeyi ön taraftan diz kapağı ile korunur. Eklem içindeki tüm kemikler eklem kıkırdağı ile kaplıdır. Menisküs Uyluk kemiği ve kaval kemiği arasında yük taşıyan kıkırdak yüzeyler, tıp literatüründe menisküs adı verilen iki esnek kıkırdak yapı ile korunur ve desteklenir. Menisküs C harfine benzer ve kuş yuvasını andıran biçimdedir; kenarları yüksek, ortası ince özelliklidir. Diz ekleminin yapısal uyumunu sağlayan menisküs, ekleme binen yükün eşit dağılmasına olanak sağlar, gelen darbeleri emer ve eklemin bağlarla sabitlenmesine yardımcı olur. Bağlar Bağlar, diz eklemini sabitleyen ana yapılardır. Birbirinden tamamen ayrı yapılar olan tendonlar ile bağları karıştırmamak gerekir. Bağlar her iki ucu kemiğe yapışan sabit yapılardır ve sınırlı esnekliğe sahiptirler. Tendonlar ise bir ucu kasa, diğer ucu kemiğe yapışan ve kasların hareketini kemiğe ileten yapılardır. Dizdeki bağlar, ön çapraz bağ, yan bağlar, arka çapraz bağ ve arka dış yan bağ olarak adlandırılan bir kompleksten oluşur. Yan bağlar dizin iç ve dış yanlarında bulunur ve dizin her iki yana açılmasını önler. Ön çapraz bağ, dizin dönme hareketlerini kısıtlar ve kaval kemiğinin öne hareketini engeller. Arka çapraz bağ ise kaval kemiğinin arkaya hareketini engeller. Kaslar Dizin anatomik yapısı boyunca kaslar uzanır ve birlikte çalışarak dizde hareketleri meydana getirirler. Kaslar ayrıca dizin bir düzen içerisinde sabitliğini sağlayan oluşumlara destek sağlar ve korur. Dizi yöneten iki ana grup kas vardır. Bunlardan biri uyluğun ön yüzüne yapışan kuadriseps kasıdır. Bu kas, dizin düzleştirilmesi hareketini sağlar ve diz kapağının dengesini korur. Kasların bağlar için ayrıca önemi olup, dizin dönme hareketlerini kısıtlayarak ön çapraz bağa ve kaval kemiğinin arkaya hareketini kısıtlayarak arka çapraz bağa yardımcı olur. Bu kas grubunda kuvvet kaybı sıkça görülmektedir. Bu kasları kuvvetlendirmek, bağların sakatlanması veya sakatlanma varsa iyileşmesi açısından çok büyük önem taşır. Uyluğun arkasında, ikisi kaval kemiğinin dışına, ikisi içine yapışan diğer grup kaslar, diz arkasında bulunan hamstring kaslarıdır. Hamstring kasları, dönme hareketini ve kaval kemiğinin öne hareketini kısıtlayarak ön çapraz bağa yardımcı olur. Bu kas grubunda kısalıklara çok sık rastlanmaktadır, bu yüzden kasların kısalığı gözden kaçırılmamalı ve kısalıklar germelerle giderilmelidir. Ek Bilgiler Diz kapağı, diz ekleminin stabilitesini sağlamada kritik bir rol oynar. Diz kapağı olmadan diz ekleminin hareket kabiliyeti ve stabilitesi büyük ölçüde azalır. Ayrıca, diz kapağının ön yüzündeki deri altı dokusu, darbelerden korunmak için önemli bir yastık görevi görür. Diz ekleminin sağlığını korumak için, düzenli egzersiz yapmak ve kasları güçlendirmek önemlidir. Özellikle kuadriseps ve hamstring kaslarının kuvvetlendirilmesi, diz ekleminin sağlamlığını ve esnekliğini artırır.
|