Diz kapağı kemiği, diz ekleminin önünde bulunan bir kemiktir ve vücut ağırlığını taşıyan, yürürken dizleri büken ve açan memelilerde, kuşların ve sürüngenlerin bazı türlerinde bulunur. Bu kemik, tepesi aşağıya bakan ters üçgen şeklinde olup, hareket kabiliyeti için oldukça önemli bir kirişin içindedir. Bu kiriş, uyluk kemiğinin önünde kalçadan dize inen dört kasın birleşiminden oluşur. Diz kapağı kemiğinin cilde bakan tarafı pürüzlü, diz eklemine bakan yüzeyi ise kalın yapıda kıkırdak dokuyla kaplıdır. Menteşe tarzında çalışan diz eklemi, normalde ön ve arkaya rahatça hareket edebilen, yanlara kısıtlı hareket edebilen bir yapıdadır. Bu nedenle diz eklemi, hareketlerin çoğunu rahatça yapabilmeyi sağlar. Diz Kapağı Kemiği Yapısal ÖzellikleriKoşma, merdiven inip çıkma, yokuş yukarı yük taşıma, çömelme ve kalkma gibi hareketlerde vücut ağırlığının yaklaşık 7 katı bir yük diz kapağı kemiğine binmektedir. Diz bu yükün altında bile rahatça kıvrılır ve ayağa kalkabilir. Eğer doğru kullanılırsa, diz yaşam boyu aynı konforla hizmet verebilir. Diz kapağı kemiği şekli, anatomik yapısı ve yerleştirilmesi dikkate alındığında oldukça hassas bir dengededir. Bu faktörler diz eklemine hareket kolaylığı sağlar ve daha dayanıklı olmasına yardımcı olur. Dizde, uyluk kemiğinin alt tarafıyla diz kapağı kemiğinin birleşme yerinde ve uyluk kemiğiyle kaval kemiği arasında bağlantı vardır. Uyluk kemiğinde eklem yüzeyinin ortası çukur olup, diz kapağı kemiğinin orta kısmı da bu çukura girecek biçimde çıkıntılı yapıdadır. Bu çıkıntı esnek kıkırdak dokudan oluşur. Diz açılıp kapandığında, diz kapağı, diz ekleminde bulunan kıkırdağa sürtünmeden hareket edebilir. Sürtünmeyi engelleyen üçgen biçimindeki diz kapağı kemiğinin tepe kısmının aşağıya dönük olmasındandır. Uyluk kemiğinin üzerindeki ön uyluk kası dört başlıdır. Birleşerek kiriş oluştururlar. Buradan gelen kasılma gücünün kaval kemiğinin yapışık olduğu uca aktarılabilmesi için, diz kapağı kemiğinin kilitlenmesi gerekmektedir. Bu kilitlenme, diz kapağı kemiği çevresindeki tendonun kasılması sonucunda olur. Bu sayede uyluktan aktarılan kuvvet de kaval kemiğine daha güçlü aktarılır ve diz daha kolay açılır. Diz kapağı kemiği, kaval kemiğiyle içinde olduğu kirişin arasında işlevi kolaylaştırıcı bir açıyla yerleştirilmiştir. Bu açı sayesinde diz daha az güç harcanarak açılır ve kapanır. Yani diz kapağı kemiği destek görevi görür. Diz Kapağı Kemiği Çıkarılırsa, Protez TakılmalıdırDiz kapağı kemiği parçalanır ve tamamen çıkarılması gerekirse, uyluktaki ön adaleye binen yük %30-50 oranında artar. Özellikle ileri yaştaki kişilerde ya da uyluk ön adalesi zayıf olanlarda bu durum, çömelirken kalkışı zorlaştırır. Mutlaka bir yere tutunarak yerden kalkabilirler. Diz kapağı kemiği, uyluk ön adalesi kirişi ile diz ekleminin birbirine sürtmesine de engel olur. Bu nedenle diz kapağı kemiği alınmış kişilerde aşınma ve sürtünme nedeniyle kireçlenme oldukça sık görülür. Bu sebeplerden dolayı diz kapağı çıkarılmış olan kişilere diz kapağı protezi takılır. Diz kapağına yük binmesi durumunda, eklemin kilitlemesini sağlayacak sert bir dokunun bulunması gerekir. Bu yüzden kilitlenme için en uygun yapı, diz kapağı kemiğinin yapısı ve bulunduğu yerdeki konumudur. Eğer kemik gibi bir yapı olmadığı takdirde, diz kapağı üstündeki kirişi kilitlenmede yetersiz kalır, herhangi bir zorlamada yırtılma ve kopma riski oluşur. Kemiğin dize kilitlenmesi için, dört tarafından germe gücüyle baskı olması gerekir. Bu da diz kapağı kirişi gibi ayrı yapılar sayesinde yerine getirilir. |
.jpg "Koşu Sonrası Diz Ağrısı Belirtileri ve Tedavisi")
Diz kapağı kemiğim çıkarıldıktan sonra neden çömelerken kalkmakta zorlanıyorum ve sürekli bir yere tutunma ihtiyacı hissediyorum? Ayrıca, diz kapağı kemiği çıkarıldığında kireçlenme riskinin artması normal mi?
Cevap yazMerhaba Uğurel,
Diz kapağı kemiği (patella) çıkarıldığında, diz ekleminin stabilitesi ve fonksiyonu ciddi şekilde etkilenebilir. Patella, diz ekleminin önünde yer alarak quadriceps kası ile birlikte çalışır ve dizin bükülmesi ve düzleşmesi sırasında önemli bir rol oynar. Bu nedenle, diz kapağı kemiği çıkarıldığında, dizin bükülmesi ve kalkarken zorlanma gibi sorunlar yaşanabilir.
Bir yere tutunma ihtiyacı hissetmeniz de diz ekleminizin stabilitesini kaybetmesinden kaynaklanıyor olabilir. Ayrıca, patella çıkarıldığında diz eklemi üzerindeki yük dağılımı değişir ve bu da kireçlenme (osteoartrit) riskini artırabilir. Kireçlenme, eklem yüzeylerinin aşınması ve bu yüzeylerde kemik çıkıntılarının oluşması sonucu ortaya çıkar, bu da ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açabilir.
Bu tür durumlarda, fizik tedavi ve rehabilitasyon programları diz kaslarını güçlendirmeye ve eklem stabilitesini artırmaya yardımcı olabilir. Bir ortopedist veya fizyoterapist ile görüşmeniz, size özel bir tedavi planı oluşturulması açısından faydalı olacaktır.
Sağlıklı günler dilerim.